Ik ben ondernemer en ben het het zat dat ik altijd loon moet doorbetalen
als iemand weer eens zijn kruisbanden afscheurt bij het voetballen. Moet je
altijd betalen?

Het Nederlandse arbeidsrecht beschermt de zieke werknemer. In die zin dat de
werkgever bij arbeidsongeschiktheid gedurende twee jaar ten minste 70
procent van het loon moet doorbetalen.

Partijen kunnen hier eigenlijk alleen in het voordeel van de werknemer van
afwijken door in de CAO iets anders af te spreken. Vaak is de afspraak dan
dat de werkgever in ieder geval het eerste jaar 100 procent van het loon
moet doorbetalen.

Opzettelijke arbeidsongeschiktheid
Nu doet zich vaak de vraag voor of er dan altijd loon tijdens ziekte moet
worden betaald, ook als de ziekte bijvoorbeeld is veroorzaakt door een
gevaarlijke sport of hobby of door een cosmetische ingreep? Kun je dan als
werkgever niet zeggen “eigen schuld, dikke bult”?

Over het algemeen doet de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid er niet toe.
Alleen als er sprake is van opzet, kan de werkgever weigeren het loon door
te betalen. Maar in welke gevallen wordt iemand nu opzettelijk ziek? Hierna
enkele voorbeelden waarin het de vraag was of een werkgever het loon moest
doorbetalen van een zieke werknemer.

Parachute
In 2005 komt een werknemer in zijn vrije tijd ten val bij een parachutesprong
en loopt rugletsel op. De werknemer had, als beginneling, een aantal fouten
bij de sprong gemaakt en het advies in de wind geslagen zich te laten
begeleiden door een instructeur.

Hij is vervolgens gedurende vijf maanden arbeidsongeschikt en de werkgever
weigert zijn loon door te betalen.

HIj zou zijn ziekte opzettelijk hebben veroorzaakt. De werknemer stelt dat hij
tijdens de val in een “spin” terecht is gekomen waardoor hij in paniek is
geraakt. De kantonrechter veroordeelt de werkgever uiteindelijk tot
loondoorbetaling. Het kan, aldus die rechter, aan de werknemer niet als
opzet worden aangerekend dat hij als betrekkelijk onervaren springer in die
schriksituatie niet adequaat heeft gehandeld.

Dronken rijden
In 2001 oordeelde de kantonrechter dat een dronken werknemer, die een
verkeersongeval had veroorzaakt, geen aanspraak kon maken op
loondoorbetaling. Het risico dat de werknemer in het leven had geroepen door
dronken achter het stuur te gaan zitten, stond volgens de rechter gelijk aan
opzet, omdat het niet ging om “gewoon” risicovol gedrag als sportbeoefening,
maar om strafbaar gedrag.

Bovendien was de werknemer zijn rijbewijs kwijt en kon hij zijn werkzaamheden
daardoor niet uitvoeren. Dit is een vrij uitzonderlijke uitspraak en in de
literatuur wordt ook nog vaak bepleit dat het een onjuiste is. Nog steeds
kan in dit geval namelijk niet worden gezegd dat de werknemer opzettelijk
ziek is geworden.

Operaties
In 2004 doet een werknemer mee aan het televisie programma “Make me
beautiful” en neemt in verband daarmee zes weken onbetaald verlof op. Dat
doet ze overigens in overleg met haar werkgever. Aan werknemer was
meegedeeld dat een periode van zes weken voldoende zou zijn om volledig te
revalideren. Na die zes weken ging echter één van haar littekens ontsteken
en heeft zij zich vervolgens ziek gemeld.

De werkgever weigerde het loon door te betalen, omdat de werknemer haar ziekte
opzettelijk zou hebben veroorzaakt en omdat de gevolgen van het uitblijven
van tijdig herstel in haar risicosfeer zouden liggen. De werknemer stelde
daarentegen dat er een medische en psychische noodzaak bestond voor de
cosmetische ingrepen.

De kantonrechter oordeelde dat het loon tijdens de ziekteperiode gewoon
doorbetaald moest worden. Het enkele feit dat voor de operaties, naar de
mening van de werkgever, geen medische of psychologische noodzaak zou hebben
bestaan, hoefde de werknemer er niet van te weerhouden om de operaties te
ondergaan. Het leidde er in ieder geval niet toe, dat niet-voorziene en
niet-gewilde gevolgen van de operaties konden worden gekwalificeerd als
opzettelijk veroorzaakt.

Een soortgelijk geval deed zich voor toen een werknemer na een sterilisatie
vier dagen arbeidsongeschikt was. Ook in dit geval weigerde de werkgever het
loon door te betalen, maar werd dat afgestraft door de kantonrechter. De
werknemer had immers niet het oogmerk gehad ziek te worden, maar zijn doel
was sterilisatie. Er was dus geen sprake van opzettelijke ziekte.

Kortom, het is erg lastig aan te tonen dat arbeidsongeschiktheid opzettelijk
is veroorzaakt. Het is zelfs (bijzondere gevallen daargelaten) niet
voldoende als er opzettelijk risicovol gedrag is vertoond met als gevolg
arbeidsongeschiktheid.

Wat de werkgever in sommige gevallen wél kan doen is de bovenwettelijke
aanvulling op het loon niet uitkeren. Als bijvoorbeeld overeengekomen is dat
100 procent van het loon wordt doorbetaald tijdens het eerste jaar van
ziekte en de werknemer wordt ziek als gevolg van risicovol gedrag (maar geen
opzet), kan de werkgever volstaan met de doorbetaling van het wettelijk
minimum, namelijk 70 procent.

Deze situatie deed zich voor toen een chauffeur (voor de zoveelste keer)
arbeidsongeschikt was als gevolg van een sportblessure na een
zaalvoetbalwedstrijd. De kantonrechter oordeelde dat er geen sprake was van
opzet, maar wel van schuld of toedoen van de werknemer, zodat er geen
verplichting bestond voor de werkgever om de bovenwettelijke aanvulling van
de CAO te betalen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl